Easter Puja 1984

Hampstead (England)

Feedback
Share
Upload transcript or translation for this talk

Shri Mataji Nirmala Devi

Paas Puja

Onthechting

Temple of all Faiths, Londen

22 april 1984

Engelse transcriptie: IBP reviewed
Nederlands: eindversie 07/05/2013

Nederlandse vertaling versie datum 2022-0918

Vandaag vieren we de verrijzenis van Christus. Tegelijkertijd moeten we de verrijzenis van de mensen vieren, van Sahaja yogi’s die als gerealiseerde zielen verrezen zijn. We moeten zo begrijpen dat we daarmee een nieuw bewustzijn betreden. Voor Christus was het niet nodig om in een nieuw bewustzijn binnen te treden. Hij moest afdalen en deze wereld weer laten zien dat je het eeuwige leven bent, dat je een leven leidt dat spiritueel is, dat nooit vergaat. Je moet opstijgen in dat nieuwe domein, dat het domein van God Almachtig is, dat je het Koninkrijk van God noemt. En hij zei heel duidelijk tegen Nicodemus: “Je moet opnieuw geboren worden” toen deze vroeg: “Moet ik terugkeren in de schoot van mijn moeder om herboren te worden?” En hij zei het zo duidelijk! Het is zo duidelijk. Zij die het niet willen zien, kunnen blind blijven, maar hij zei heel duidelijk dat: “Neen, het is zo dat wat uit het vlees geboren is, het vlees is, maar wat uit de Spirit[1] is geboren, is de Spirit.” Ik bedoel, het kon niet duidelijker zijn dan dat: het moet ‘uit de Spirit’ geboren worden.

Natuurlijk hebben mensen een speciale aanleg om alles te verdraaien. Voor hen kan de Spirit een boek zijn, een paar woorden, een organisatie, een kerk of iets dat ze zelf gemaakt hebben. Maar alles wat door de mens gemaakt is, is niet de Spirit. Dit is de duidelijke verklaring van Christus, die mensen uit de weg wilden gaan om hun eigen organisaties te beginnen, hun eigen ideeën te volgen en zo in zijn naam iets zeer mythisch creëerden. En nu is de tijd gekomen om dit bekend te maken. Het heeft nu al duizenden jaren geduurd, zoveel onschuldige mensen gevangen gehouden en mensen zitten erin vast. Maar wanneer jullie verrezen zijn en gerealiseerde zielen worden, dan moeten jullie begrijpen dat jullie beweging nu naar binnen gericht is, je beweegt naar je wortels toe en niet naar buiten. Wat ook je streven was voor de realisatie, het moet veranderen, de richting moet veranderen. En dat punt missen we meestal.

Dat is wat ik je vandaag probeer uit te leggen: dat voor een menselijke geest tot nu toe, vermaak belangrijk was, vermaak voor de menselijke geest, niet voor de Spirit. Het vermaak van de Spirit is absoluut tegengesteld aan het vermaak van de menselijke geest. Zo belde iemand mij een paar dagen geleden op en zei: “Moeder er is in Sahaja Yoga geen opwinding.” Kijk, er is teveel opwinding. Wij gaan daar tegen in. Wij streven naar vrede, niet naar opwinding en andere elektrische schokken die we telkens weer nodig hebben. Kijk naar een dronkaard: ‘s morgens is hij in orde, maar ‘s avonds wordt hij suf, hij heeft een schok nodig, een soort van injectie in zijn lichaam. Alle menselijke ondernemingen zijn zo geweest, bedoeld om je lichaam op te winden. Want als je met dode dingen omgaat dan moet je ze stimuleren, maar wat levend is, wat eeuwig is, daar moet je van genieten, zonder opwinding. De richting moet dus tegengesteld zijn en dat begrijpen veel Sahaja yogi’s niet. “Hoe doen we het?” Daar gaat het om. “Hoe bewegen we onze aandacht naar binnen in plaats van naar buiten?” Als je begint vanaf het ogenblik waarop je herboren bent, is het veel gemakkelijker, want je waagt je aan iets nieuws, namelijk vrede. De vrede van je Spirit, de vreugde van je Spirit, die blijvend is, je hebt geen enkele opwinding nodig. Het is blijvend. Het is eeuwig. Het eerste wat in ons opkomt is dat, wat we ook deden voor onze zelfrealisatie, niet meer hoeft.

Het allerbelangrijkste is dat zelfrealisatie zonder inspanning tot je komt. De inspanning die in je lichaam is ingebouwd, de hele tijd, de energie van de inspanning, “Ik moet dit doen, ik moet dat doen”, “Ik ben dit verplicht, ik ben dat verplicht”, dat creëert spanning, dat zei ik je al. Wat doen we dan? We proberen niet met anderen te wedijveren. We proberen niet om een timing vast te leggen, data, uurwerken. We vestigen onze aandacht ook niet op één of andere onderneming die inspanning van ons vergt. Integendeel, we ontspannen de houding van inspanning, in het Sanskriet heet dat prayatna shaithilya. Voor een Westerse geest is het heel moeilijk dit onderwerp te vatten; maar probeer het te begrijpen, het betekent niet sloomheid, het betekent niet lethargie. Je zou de energie van wat dood is dus nooit mogen verwarren met de energie van het levende. Nu trachten we onze energieën te transformeren naar de energie van de Spirit. Je moet dus toelaten dat de Spirit de leiding overneemt. De inspanning van je geest zou gereduceerd moeten worden en de energie van de Spirit zou door je heen moeten werken. Hoe doe je dat nu?

Het eerste is onthechting. Onthechting. Onthechting begint met de gedachte; laten we de gedachte bekijken. Het wordt vichara shaithilya genoemd, de ontspanning van de gedachte. Nu komt er een gedachte in je op, de gedachte: “Vandaag is de puja van Moeder, laat ons gaan. We moeten ons haasten, zie je. We moeten dit halen. Je hebt de bloemen niet gehaald, ga naar het einde van de wereld en haal bloemen. Je moet dit en dat halen”. Het tweede is: “Neen, onthecht jezelf. Wees getuige. Laat het aan de Spirit over: kijk toe, je zal het krijgen”. Velen van jullie hebben dit opgemerkt. Maar nog steeds probeert deze geest, die eigenlijk vrij dom is, je ervan te doordringen dat je het oude, verroeste instrument van deze menselijke geest moet gebruiken. En hij bevestigt nog eens: “gebruik me maar”. En wanneer je hem begint te gebruiken en het ego erbij komt, raak je eraan gehecht en wat je kwijt raakt zijn je vorderingen en zo wordt de vreugde geminimaliseerd. “Hoe onthecht je jezelf?” Voor iemand die absoluut onthecht is, is het zeer moeilijk uit te leggen hoe je te onthechten, is het niet? Ik zal het proberen! Nu, ik kan niet gehecht zijn, dat is het probleem, en het is voor mij moeilijk om het uit te leggen met woorden die menselijke woorden zijn, maar toch, ik zal het proberen. Welnu, in het begin trachtte ik dingen te doen zoals mensen, gewoon om te zien hoe het werkte, omdat ik moest experimenteren. Als ik bijvoorbeeld, laat ons zeggen, een puja moest bijwonen of zoiets, dan vroeg ik hen: “Wat is het meest voorspoedige moment? Dan vertelden ze mij: “Dit is het gunstige tijdstip,” daarna belde iemand anders mij op om te zeggen: “Dit is het meest geschikte tijdstip”. Dus zei ik: “Hoe kunnen er twee meest geschikte tijdstippen zijn?” Zie je. Het is een groot probleem met mensen. Dus zeiden ze: “Er zijn in India vijf Panchanga’s[2], dit betekent dat men vijf boeken kan raadplegen voor die tijdstippen”. Dat hebben mensen dus gedaan. Ik zei: “Waarom ze dan raadplegen?” Het is beter geen vijf voorspoedige tijdstippen te hebben, niet? Het meest voorspoedige moment moet voorbij de tijd zijn. Maar het is tijdsgebonden, zoals mensen het hebben geregeld is het tijdsgebonden. In India is het zo erg, zo erg. Maar nu, hier is het anders. Dan begin je te rekenen, je hebt een uurwerk. Zie je, om al deze hindernissen te nemen, vervaardigen mensen ook bepaalde instrumenten. Dan ga je raadplegen. Wat is hier het gunstige tijdstip? Vertrek op dat tijdstip. Dan is het hoofdbrekens. Want er zijn vijf boeken te raadplegen, het uurwerk kan fout zijn, dit kan fout zijn, of dit. Maar als je de Spirit bent, dan werkt de Spirit de voorspoed uit. Het is de Spirit die de voorspoed uitwerkt. En als je zo denkt, stel je dan voor hoeveel spanning verdwijnt. Eerst en vooral moet je de slaaf zijn van je uurwerk, dan moet je slaaf zijn van de boeken, dan moet je slaaf zijn van de markt, van de plek, van de plaats die je moet huren.

Maar stel je voor dat je toelaat dat de Spirit het uitwerkt, dan zal alles uitwerken. En je zal dit punt bereiken op het meest voorspoedige moment. Hoe aanvaard je dat? Gewoon door het te aanvaarden. Als je nu dus je satta opgeeft, je eigen domein, dan kom je in het domein van je Spirit. Je geeft ‘jouw’ domein op, dat is het domein van je ego of misschien het domein van je superego, je geeft dat op en je probeert te zien hoe het uitwerkt. Waarom het nu uittesten? Hoe test je het? Het werkt uit. Daarom test je het. Het werkt uit. Sta toe dat het uitwerkt. Zet je aandacht er niet op. De aandacht is het tweede deel van de spanning. En probeer niet te zeggen: “Waarom niet vandaag, het had vandaag moeten gebeuren, we verwachtten dat het zou gebeuren; waarom niet op dit moment?” Dat is je ego. “Uw wil geschiede,…” De gedachte die dus de hele tijd in je geest begint te bewegen, die spanningen teweeg brengt, is niet de gedachte van de Spirit. Wat moet je dus zeggen? “Niet deze gedachte, niet deze gedachte, niet deze gedachte, niet deze gedachte”, en zie hoe je ontspant, nu ontspan je, “niet deze gedachte,… niet deze gedachte”. Je blijft elke gedachte weigeren. Je gaat dus in nirvichara[3]. In die staat voel je de Spirit.

Christus heeft op dat vlak het grootste werk gedaan, maar we begrijpen dit niet, want zijn leven was als microscopisch, in drie jaar… We moeten hier dus wat dieper op ingaan en zien wat hij deed. Hij heeft ons het grootste wapen gegeven, dat van de vergeving. Wanneer je iemand vergeeft, wat doe je dan eigenlijk? Om te beginnen aanvaard je de situatie En vervolgens vergeef je wat je denkt dat je is aangedaan. Maar omdat de Spirit niets kan worden aangedaan, vergeef je alleen maar, omdat je de Spirit bent. En als je vergeeft, merk je dat je spanning weggaat. Zelfs je gedachten, als je zegt: “Goed, vergeef deze gedachte, vergeef deze gedachte”. Want gedachten moeten ook niet gestraft worden. Vergeef deze gedachte, vergeef deze gedachte, vergeef alles. Niet vergeet, maar vergeef: omdat je anders nog vergeet dat je de Spirit bent. Maar vergeef “alle gedachten die bij me opkomen”; blijf dat zeggen! Dit is een mantra. Wat is een mantra? Het is die kracht van het woord, dat de Spirit uitdrukt. Christus heeft ons dus iets heel belangrijks gegeven: het wapen van de vergeving. Iedereen heeft dat wapen, iedereen kan dat wapen gebruiken. Je hoeft er geen inspanning voor te doen. Je hoeft er niet voor te betalen, Je moet alleen zeggen: “Ik vergeef,” “ik vergeef hen”. Je zal verbaasd zijn, je zenuwen kalmeren, de spanning, de druk van deze tijd zal verminderen als je blijft zeggen: “ik vergeef”. Wanneer je bijvoorbeeld, iets ziet, opeens iets ziet dat heel smerig is, volgens de Spirit. Misschien is het heel opwindend volgens normale mensen, maar wij zijn abnormale mensen en wanneer wij het nogal walgelijk vinden, is “ik vergeef” voor ons het beste om er overheen te geraken. Want ze zijn onwetend, ze zijn blind, ze zijn nog niet waar ik ben. Ik sta bij de bron van vreugde, van vrede, terwijl zij dat niet zijn. Dus, “ik vergeef.” En je zal verbaasd zijn hoe deze vergiffenis, die Christus je geeft, de vichara shaithilya teweegbrengt, de ontspanning van de gedachten. Deze tegengestelde beweging die je moet maken, moet eerst en vooral op dit punt, vandaag, beginnen met anderen te vergeven.

Wat gebeurt er nu wanneer je iemand vergeeft? Het betekent dat je niet reageert. Het is afgelopen met de kracht om te reageren op smaad en belediging. En wanneer het afgelopen is met die kracht, word je een sterke persoonlijkheid; omdat niemand je nu kan overmeesteren. Niemand kan je doden, niemand kan je kwetsen, niemand kan je nog iets doen. Maar ik zeg het nog eens, het is geen schaamteloosheid. Zie je, mensen kunnen denken dat het schaamteloosheid is. Als iemand dus iets ruw tegen je zegt en iets dat niet juist is, dan accepteer je dat niet. Maar veronderstel dat ik naar iemand roep, dan lopen de bhoots[4] weg. Je hebt dat dikwijls gezien, ik moet naar mensen roepen, zodat de bhoots weglopen omdat ze reageren en zij lopen gewoon weg, maar de Spirit straalt erdoor. In Sahaja Yoga moet men dus begrijpen dat het vooral gaat om dit centrale kanaal, alleen het evenwicht is belangrijk, het is in geen geval een uiterste. Zoals wanneer we zeggen dat je iedereen moet vergeven, dat betekent niet dat we naar het extreme gaan waar je iets fout hebt gedaan en iemand zegt tegen je dat het niet geeft: dat is niet de bedoeling. Weer is onderscheid de motor van je beweging. Je moet dus zien: “Als ze dat gezegd hebben, zoiets gezegd hebben, ben ik tegen mijn Spirit ingegaan?” Op het moment dat ik jou iets zeg zal je anders zeggen: “Goed, ik vergeef Moeder”. Zie je dat! “Ik vergeef haar dat ze dat zei”. Neen. Je kan dat niet tegen mij zeggen. Op dat punt begin je dus te denken, “Waarom heeft Moeder dat gezegd? Wat heb ik gedaan?” Denk hierover na, dan begin je terug vooruit te gaan.

Het is een heel smal pad dat je moet bewandelen. Aan de ene kant is er de grote enorme Gibraltar, de rots van Gibraltar van je ego en aan de andere kant is er het superego. Daartussen loopt het smalle pad van het onderscheid van waar je de beide kanten ziet. Of je stoot jezelf aan de rots van Gibraltar, of je valt in de vallei van het superego, je moet erop toezien dat je gebruik maakt van je onderscheidingsvermogen. Wat we nog onder ogen moeten zien is dat alles wat je voor je realisatie deed, in uitersten ging. Je begint bijvoorbeeld een bepaalde beweging. Laat ons zeggen dat we klassieke zaken willen hebben. Goed. Dan word je zo klassiek dat het mechanisch wordt. Dan zeg je: “Laat het, we beginnen een anticultuur”. Dan ga je zover naar de andere kant dat je primitief wordt. Tot je een uiterste hebt bereikt en een levensles hebt geleerd, kom je er niet uit. Maar in Sahaja Yoga bewandelen we een zeer glibberig pad. En je moet erop toezien dat het je ego noch je superego is. We moeten heel erg gebruik maken van het onderscheid en het evenwicht in deze beweging. Iets wat we vroeger niet moesten gebruiken. Tot we totaal vernietigd zijn, kunnen we er voor onze zelfrealisatie mee doorgaan. Maar zodra je in Sahaja Yoga je onderscheid verlaat, val je naar de ene of de andere kant. Nu zullen deze mensen van hoge kwaliteit, Sahaja yogi’s, eerst op het onderscheid terugvallen: “Hoe ver moeten we gaan?” Dit hoeft Moeder niet te zeggen, omdat je de Spirit bent. Jij zelf bent de Spirit. Neem eerst en vooral je positie als de Spirit in en dan beweeg je daarmee, zodat je oordeelkundig zegt: “Hoever kan ik gaan, hoever kan ik niet gaan”.

Eén van de dingen is nu dat je gedachteloos moet worden doordat je een vergevend iemand wordt. Eens je vergevingsgezind wordt, zullen de meeste gedachten verdwijnen. Maar sommige mensen kan je niet vergeven, zoals je God niet kan vergeven, Moeder niet kan vergeven. Sommige zaken kan je niet doen, je moet dus kijken naar de maryada’s[5]. Als je nu op de juiste manier binnen deze grenzen beweegt, dan kan je verder. Dit is wat je vichara shaithilya geeft, je kan zeggen dat het brein zich ontspant. Vervolgens moet je vishaya shaithilya[6] hebben omdat je zinnen, je zintuigen altijd op iets reageren omdat jullie mensen zijn, jullie zijn zo geboren. Wat er dus ook gebeurt, je reageert. Je ziet bijvoorbeeld een prachtige bloem, je reageert. Eén of andere gedachte komt erbij op. Nu moet je oefenen iets te zien zonder toe te staan dat er één enkele gedachte opkomt. Dan begin je, via de Spirit, de schoonheid, de glorie, de geur van een bloem in je op te nemen. Elke bloem is een gedicht, maar wanneer je erover begint na te denken, dan wordt het iets doods. Je probeert er alleen maar van te genieten. Jullie zijn de mensen die op aarde zijn om te genieten, niet om je zorgen te maken over wat dan ook. Alleen maar om te genieten. Maar als je nog steeds gewend bent aan: “Ik moet dit speciaal doen, ik ben een speciale Sahaja yogi, ik ben een zeer geëvolueerde Sahaja yogi”, dan is het met je gedaan. Laat ons zeggen dat we allemaal in een boot stappen, geniet van de boot! En ook van de golven. Maar iemand zegt: “Ik ben zeer speciaal, ik ga proberen eruit te springen.” Dan sta je weer in dezelfde positie. Men moet dus dingen vanuit een bepaalde houding bekijken, probeer deze gewoonte te ontwikkelen om naar dingen te kijken zonder te denken.

Probeer je brein op die manier te ontwikkelen dat je niet reageert. Alle opwinding of alle drang naar sensatie zoals het vandaag een rage is, komt van hetzelfde voort, namelijk dat je zintuigen een soort sensatie nodig hebben omdat ze reageren. Terwijl onze zintuigen niet zouden mogen reageren, want zij mogen alleen op de Spirit reageren. We moeten dus een ander soort van zintuigen ontwikkelen of zintuigen van een betere kwaliteit die niet reageren op uitwendige opwinding. Als je wil dat Sahaja Yoga opwinding is, hoe kan dat? Ik bedoel, het is juist het tegenovergestelde. Wat je dus moet doen is erop toezien dat je zintuigen, laten we zeggen je ogen, als ze iets zien reageren ze, als je oren iets horen reageren ze, iemand wil spreken en je ziet de reactie. Dit zijn verwachtingen. Maar omdat de Spirit actief is, ageert hij zelf, je hebt gezien dat de vibraties niet spreken, zij ageren. De Spirit heeft de kracht om te ageren, je hoeft niet te reageren. Als je de energie van de reactie kan verminderen, dan stijg je veel hoger op. Dit is iets dat men moet weten, wanneer we zijn verrijzenis vieren want het is tapa[7], het is de boetedoening van Christus. Christus kwam op deze aarde voor boetedoening. Je weet dat er in de Gayatri mantra zeven zaken gezegd worden en bij Christus gaat het over tapa. Je moet dus zogezegd boete doen om vreugde te bereiken. De boetedoening dient voor de terugtrekking van je zintuigen binnen in jezelf. Zoals Krishna zei dat je de ledematen van je zintuigen naar binnen moet trekken zoals een schildpad.

De opwinding die je nodig hebt voor je zintuigen is niet meer vereist, want je zintuigen zijn nu zelf de bron van de opwinding in de zin dat zij alle opwinding neutraliseren. Je gaat naar het punt van waar het begint. Een rivier begint met een heel kleine, minuscule druppel en dan breidt zij uit en blijft zij uitbreiden. Je gaat naar de bron, helemaal naar het centrale punt. Daar zie je dat er geen druppel verloren gaat. Een ander goed voorbeeld is een wiel, het heeft een middelpunt. Het wiel beweegt de hele tijd maar het middelpunt moet vast staan, want als het middelpunt ook beweegt, dan kan de kar niet bewegen, de kar zal dan ook naar beneden rollen. Het middelpunt moet dus vast staan, anders kan het wiel niet bewegen. Je gaat dus naar het middelpunt en daarop gebeurt de beweging, daar waar eigenlijk geen beweging is, want daar is er alleen groei, geen omwenteling, het draait niet meer, er is alleen groei op het middelpunt. Ik hoop dat je probeert te begrijpen dat alle bewegingen voortkomen uit onwetendheid. Alle uitwendige bewegingen gebeuren omdat we ons nog niet op het middelpunt bevinden. Maar deze prestatie is niet moeilijk omdat je er opgesprongen bent, maar je komt telkens weer uit op de periferie, op het wiel. Hoe blijf je dan daar om in die richting te groeien? Er zijn bijvoorbeeld wielen, zoals deze, de ene achter de andere, maar het middelpunt staat vast. Telkens je eruit springt, hoe kom je dan terug op het middelpunt? Dat gebeurt door tapa, door boetedoening. Boetedoening is ‘weigeren’. Het betekent geen ascetisme van buiten uit, maar ascetisme van binnen uit. Eerst en vooral moeten we leren om te geven. Geven aan anderen. Ik heb gezien dat mensen dat soms moeilijk vinden. Zelfs, laat ons zeggen, één pond geven voor Sahaja Yoga vinden mensen moeilijk. Ik stond versteld! Aan anderen geven zal dan nog erger zijn. Probeer aan anderen te geven. Onthechting.

Eén manier is dus vergevensgezind zijn, de tweede is vrijgevigheid. Als je voor Sahaja Yoga werkt: “Ik heb nog niets gedaan”. Reageer niet op het werk dat je gedaan hebt. “O, het is met plezier gedaan. Ik deed het voor mijn plezier. Gewoon voor mijn plezier”. Tel het niet: “Ik heb vier bloemen gebracht, zij bracht er twee, ik moet anderhalve bloem terugbetaald worden”. Al deze berekeningen bevinden zich aan de periferie, aan de buitenkant, toen jullie nog geen gerealiseerde zielen waren. Nu tel je niets anders dan je zegeningen. Wees dus vrijgevig. Ik heb gezien dat mensen nu andere, subtielere gehechtheden hebben. Zoals ik mensen zag die aan hun eigen kinderen gehecht waren. Eens Sahaja yogi’s kinderen krijgen, dan worden hun kinderen de hele wereld: jullie bederven hen, jullie bederven jezelf. Jullie zijn alleen hun behoeders. Maar voor jullie wordt het een zeer grootse zaak dat jullie een kind hebben voortgebracht. Iedereen kan een kind voortbrengen, zelfs een hond brengt kleintjes voort, wat is er zo fantastisch aan? Ik bedoel de teef. Het is raar om dat te zeggen! Een kind voortbrengen is dus niet iets enorms, maar wel dat je verantwoordelijk bent voor een kind dat voor God moet werken. Je bent gewoon verantwoordelijk, maar bevestigen dat dit kind fantastisch is, dat het een grote gerealiseerde ziel is en zomeer, zal je hoofd volledig op hol doen slaan want het is een subtiele ontploffing. Het is zoals een waterstofbom. Gewone bommen kunnen delen vernietigen, maar deze subtiele bommen zijn nog erger. En dit zal het kind bederven, het zal jou ook erg bederven bij jouw evolutie. Wat je dus moet doen, is erop toezien dat als je een kind hebt, je gewoon verantwoordelijk bent zoals je verantwoordelijk bent voor alle kinderen van Sahaja yogi’s en niet alleen de jouwe.

Wees vrijgevig. “Voor iemand die vrijgevig is, is de hele wereld zijn familie”. Ontplooi jezelf dus. Dit is mijn familie, dit is mijn echtgenote, hoe kan ik zonder mijn vrouw leven, of mijn man, mijn kind, mijn… Dit zal je niet helpen. Dit zal je volledig vastzetten. Je begint iets zeer subtiel, want nu ga je achteruit. Je gaf eerst je familie op, je gaf je kinderen op, je gaf alles op, je ging tot dat uiterste, nu ga je terug. Indiërs begrijpen dat ze er al teveel inzitten, ze weten dat onthechting van kinderen heel belangrijk is, want zij zitten er al in. Ze zijn veel te gehecht aan hun kinderen. In het begin zullen ze me altijd zeggen: mijn kind is zo, mijn moeder is zo, mijn vader is zo, mijn broer is zo, en het kunnen allemaal bhoots zijn, de ene beter dan de andere. Zonder onderscheid overspoelen ze me met al deze relaties en ik voel er mij niet goed bij. Zelf een ver familielid van een familielid van een familielid zullen ze meebrengen: “Zie je, zij is mijn familie”. In India is het dus heel belangrijk dat je familie bent van die of die persoon en je hebt misschien helemaal niets te maken met die persoon. Maar hij is aanverwant dus is hij familie. Wat we dus moeten begrijpen is dat onze relaties en identificaties volledig moeten wegvallen. We zijn nu universele wezens. Je kind is dus een bron van vreugde; elk kind zou voor jou de bron van vreugde moeten zijn, elk kind zou dat moeten zijn. Vrijgezellen of degenen die nog niet getrouwd zijn, zijn er beter aan toe, zij kunnen fijntjes genieten van de kinderen van iedereen. Maar wanneer je nu geen moeder of vader bent en je geniet ervan, wat is er zo bewonderenswaardig? Als jullie ouders worden, genieten jullie evenveel van andere kinderen als van jullie eigen kind en dan is jullie vrijgevigheid gestart. De vrijgevigheid anderen lief te hebben, de vrijgevigheid door mededogen. Mededogen betekent niet dat je met iemand medelijden zou moeten hebben, maar mededogen betekent het delen van persoonlijkheid, het delen van een liefdevolle aard. En daar missen we de essentie, dat mededogen betekent dat iemand geholpen moet worden. In Sahaja Yoga is mededogen niet dat, in Sahaja Yoga is mededogen delen.

Nu het vierde punt dat je moet onthouden. Wat heb ik je gezegd: eerst is er vergeving, voor mij is het eerste de vergeving, ten tweede is er wat je mededogen noemt of de onthechting die tot mededogen leidt. Je kan als eerste dus vergeving noemen, onthechting en ten derde mededogen. Dit zijn de wielen van het voertuig dat je voortbeweegt, dit zijn de wielen… Nu als je daarmee verdergaat met de onthechting, in de veronderstelling dat het in je uitwerkt, word je zelfs mededogend. Zelfs dat komt er. Maar wat is de maatstaf? Hoe weet je dat je in orde bent? Hoe meet je dat? Hoe maak je uit dat je in orde bent? Ik bedoel, wat men de zeewaardigheid van het schip noemt. Hoe weet je het? Je moet vredevol zijn. Je zou een vredevol iemand moeten zijn. Opwinding zou aan de buitenkant moeten blijven, maar je zou een totaal vredevol persoon moeten zijn. Als je geen vredevol iemand bent, wees dan zeker dat je nog niet bent waar je zou moeten zijn. Nu kan je zeggen dat Christus ook heel kwaad werd, een zweep in de hand nam en de mensen sloeg, daarom kunnen wij hetzelfde doen. Je bent Christus niet. Je moet weten dat je geen incarnatie bent, je bent een gerealiseerde ziel. Je moet dus geen zweep in de hand nemen en anderen slaan. Dat kan je niet. Dit is de vergissing die de volgelingen van Mohammed maakten, dat zij er nooit aan dachten dat hij een incarnatie was zie je. Alle incarnaties hebben gedood. Krishna heeft gedood, Rama heeft gedood, de Devi heeft gedood. Maar jij bent de Devi niet, jij bent Shri Krishna niet. Je hoeft dus niemand te doden. Je hoeft niet kwaad te worden. Als je nog altijd woede voelt, weet dan dat je vooruitgang zeer traag is. Je moet een vredevol iemand zijn. Stel je voor dat Sahaja yogi’s een jihad[8] hadden. Wat zou je daar van zeggen! Rondlopend met speren en zwaarden in de handen en klappen uitdelend. Dit wil ik zeer duidelijk zeggen, want als ik hier ben zal ik het jullie natuurlijk allemaal zeggen, maar als ik er niet ben wil ik niet dat jullie zwaarden grijpen en vechten. Wat William Blake geschreven heeft is voor de incarnaties. De incarnaties zeggen: “Geef me mijn…” Het betekent niet dat je zou moeten zeggen: “Geef me de ayudha’s[9] van Rama”. Dat kan je niet gebruiken, je bent geen incarnatie. Want hun onderscheidingsvermogen is efficiënt, dat van jou is dat niet. Je gaat dus geen enkel wapen in de hand nemen – zelfs geen woede. Het betaamt een Sahaja yogi niet, op geen enkele manier, tenzij ik je zeg kwaad te zijn. Dit is dus het criterium, een vredevol iemand te zijn, niet een agressief iemand. Nu hebben verschillende mensen verschillende soorten agressiviteit. Mannen bijvoorbeeld, discussiëren niet, ze slaan je en dat is het. Ze argumenteren niet, ze houden niet van argumenteren en op een bepaald punt gaan ze ervoor, ze slaan je en dat is het. Maar vrouwen zijn zeer goed in argumenteren en zijn zeer agressief. Ze zijn zeer agressief in hun argumentatie.

“Je argumenteert dus niet” is het tweede punt. Als je de neiging hebt om te argumenteren, weet dan dat je nog niet bent waar je zou moeten zijn. Een vredevol iemand gaat tot een bepaald punt en ziet er van af. Als je de neiging hebt om te argumenteren, dan is je vooruitgang niet in orde. Men moet dus totaal vredig zijn en deze vrede is het meest efficiënte. We zoeken de vrede van het universum. Dat kan je niet bereiken met welke bom ook. Je kan het alleen bereiken door de Spirit, die de bron van alle vrede is. Ik wil jullie allemaal vragen om jullie woede en kwaadheid op te geven. Vrede is het grootste, krachtigste iets op deze aarde.

Er is een verhaal, een interessant Chinees verhaal daarover. Er waren twee fantastische vechthanen die gekend waren als de sterkste van allemaal. En ze hebben deze opwinding zie je, hanengevechten in China. Ik bedoel, je kan alles hebben in deze wereld, de meest absurde zaken, zoals rugby, voetbal en zo meer, er komt geen einde aan. Deze twee hanen stonden klaar voor een soort van internationaal gevecht denk ik. Ze zeiden dat er hier een grote heilige leefde die iedereen heel machtig maakte. De eigenaar van de hanen ging er dus naartoe en zei: “Zul je mijn twee hanen zo krachtig maken dat ze kunnen vechten en winnen?” Hij zei: “Goed, dat is heel gemakkelijk. Laat ze maar aan mij over.” Toen hij na een maand de hanen terug kwam halen, wilden ze op niets reageren, ze stonden er gewoon maar wat. Hij kreeg de schrik van zijn leven. Hij zei: “Hoe gaan ze vechten?” De andere zei: “Neem ze gewoon mee, je zal wel zien”. Hij bracht ze dus naar de arena en zette ze daar. En alle hanen haalden uit naar elkaar, vochten, en deze twee stonden gewoon te kijken. En alle anderen werden zo bang van deze twee dat ze wegvluchtten en ze wonnen! Wie dus vredevol is, is machtig. Hij die op niets anders reageert, is het machtigst. Men moet dus begrijpen dat vrede de maatstaf is om te weten of je absoluut op het punt staat waar je moet zijn. Maar vrede betekent geenszins lafheid. Want ik weet wat gebrek aan onderscheid is, menselijke onbezonnenheid. Ze denken dat het lafheid is. Neen. Je staat zo en niet zo. Het verschil tussen een vredevol en een laf iemand, is dat een laf iemand handelt volgens negatieve krachten en een vredevol iemand creëert positieve krachten, opbouwende krachten, genereert ze. Je moet dus niet laf zijn, maar je moet vredevol zijn. En een vredevol iemand is als een magneet, zie je, hij is zo rustgevend. Je kan dus zien dat we allemaal naar de rustgevende kwaliteiten van de Spirit toe gaan. Je moet anderen rust geven, ze niet opwinden maar rust geven. En die rustgevende kwaliteit van de Spirit is wat we noemen –  zoals de kwaliteit van ghee[10]. Als je lichaam geschaafd is en verschrikkelijk brandt, dan breng je er ghee op aan zodat het zacht wordt. Zoals een smeermiddel, een smeermiddel. Zo een persoonlijkheid is als een smeermiddel. Het wrijft niet, maar vermindert de wrijvingen. Het is een verzachtend temperament. Je moet jezelf dus beoordelen, “Ben ik een verzachtend temperament?” Twee mensen zijn bijvoorbeeld aan het vechten. De ene gaat er naartoe als vredebrenger en de andere gaat er naartoe om ze nog meer op te winden, zie je, hij sluit zich aan. Nu is de vredebrenger gezegend, hij is het die naar God toe beweegt, omdat hij de vredebrenger is. “Gezegend zijn zij die vredebrengers zijn.”

Als je al deze zaken bekijkt, wat ik vandaag zeg is hetzelfde -maar in een andere taal, dat is alles- als wat Christus zei. Om Christus te begrijpen moet je hem ontvankelijker maken want hij zei het in eenvoudige woorden met een zeer diepe betekenis en alleen een Sahaja yogi kan hem begrijpen. Je moet dus vrede brengen. Ik heb gezien dat mensen de Nobelprijs voor de vrede kregen, die helemaal geen vrede in zich hadden, het zijn opvliegende, verschrikkelijke mensen en hen wordt de Nobelprijs voor de vrede gegeven! Goed! En ze zijn de woede in persoon, totaal opvliegend en dat wordt vrede genoemd! Hoe kan er vrede zijn met iemand die zo opvliegend is? Dit is dus mogelijk. Met deze menselijke gedragingen is alles mogelijk, zie je. Het is soms zo absurd, zie je, zo heb ik gezien dat mensen een diploma kregen, een ‘doctoraat in onderwijs’, mensen die zelfs niet naar school zijn geweest, geen boeken kunnen lezen. Alles is mogelijk. Want het is gewoon manipulatie van alles, het is zo kunstmatig.

De smering van jouw liefde, de liefde. De liefde waarvan je geniet is niet deze die jou gegeven wordt, maar de liefde die jij aan anderen geeft. Het idee van liefde is ook raar. Het is gewoon het tegenovergestelde van wat je tot nu toe zag. Ze zullen “Ik hou van je” schrijven en de volgende zin zal zijn “Ik wil van je scheiden”. En dat is de mode vandaag. “Ik hou van je. Ik wil van je scheiden want ik hou zoveel van je! Want ik wil je sparen”. Het is zeer modern, zeer verfijnd. De liefde die anderen kwetst, liefde die anderen pijnigt, liefde die verwacht, is geen liefde. Liefde die vloeit, gewoon vergeeft, gewoon mededogen is. Het is wat het meeste vreugde geeft. Schitterend als de zonneschijn. Zoals Christus die zelfs hen vergaf die hem kruisigden! Stel je voor! Stel je voor! Want hij wist dat God hen nooit zou vergeven. Zelfs God zou hen niet vergeven. Hij probeerde hen te vergeven. Maar zij die zichzelf christenen noemen, zij die verondersteld worden christenen te zijn, zijn het tegenovergestelde van Christus. Gewoon op alle vlakken het tegengestelde, dat kan je zien. Gewoon het tegengestelde.

Je komt dus op het punt dat je begrijpt dat je liefde wordt. En als het gaat om een zuiver liefdesrelatie, als er geen lust of hebzucht is, niets behalve liefde en de zuiverheid ervan, dan is het er niet omdat je van die persoon enige lust wil verkrijgen. Je ziet het tegengestelde. Hier is een meisje heel aantrekkelijk. Wat is er zo aantrekkelijk? In mijn ogen zien ze er uit als muggen, verschrikkelijk – soms ook als heksen. Hun nagels en zomeer zien eruit als van heksen, zo kunstmatig. Net zoals machines, soms. Wat is er zo aantrekkelijk aan deze vrouwen? Of deze mannen? Voor mij zien ze eruit soms uit als skeletten en soms als Frankenstein. Ik weet niet hoe ze er uitzien, verschrikkelijk. De manier waarop ze lopen, willen opvallen. Ik bedoel dat er niets anders dan angst van hen uitstraalt.

Wat straal je met je liefde naar anderen uit: een veiligheidsgevoel, een oceaan van veiligheid. Iedereen voelt zich veilig, veilig bij jou. En die veiligheid zal door jou gevoeld worden. Vertrouwen. Vertrouw anderen. Je moet vertrouwen, dat is heel belangrijk. Vertrouwen voor alles. Ik heb gezien dat sommige mensen heel ernstig zijn over geld, sommigen zijn zeer ernstig over bezittingen, sommigen zijn zo… ik weet dat het soms zwakke mensen zijn. Ze kunnen zwak zijn voor geld, voor bezittingen, kunnen zelfs beledigend zijn en dat zou niet mogen. Maar word niet kwaad, vergeef hen en laat hen zich veilig voelen. Absoluut veilig. Vertrouwen zie je. Je weet dat ik verantwoordelijken nooit om een rapport vraag. Ik wil niet dat zij mij rekeningen geven. Ik begrijp zelf geen rekeningen zie je. Ik zie nooit hoeveel rekeningen je hebt, hoeveel geld je hebt of laat ons zeggen dat Gavin zegt: “Moeder ik stuur U nu geld dat ik gekregen heb”. Dat is in orde. Gedaan ermee. Ik weet niet of hij een rekening geeft of niet, niets. Als hij dat zo zegt, dat laat ik aan hem over. Hij moet groeien, hoe dan ook. Het is zijn verantwoordelijkheid, als hij niet volwassen genoeg is, zal hij groeien. Vertrouw dus op anderen, want in Sahaja Yoga moet je weten dat we allemaal groeien, dat we allemaal transformeren. We moeten dus groeien, groeien en voor jouw groei is veiligheid het allerbelangrijkst. Als er geen veiligheid is voor een boom, zal hij nooit groeien. Iedereen zou zich veilig moeten voelen in het gezelschap van Sahaja yogi’s. Als er van iemand een gevoel van onveiligheid uitgaat, zou het aan de collectiviteit gerapporteerd moeten worden en men zou erop moeten toezien dat zo’n gevallen die onveiligheid creëren, wat verwijderd worden, althans op dit moment. Want er zou een gezonde groei moeten zijn. Maar als er groei moet zijn, moet je vertrouwen. Iemand maakt fouten, goed, het is van geen belang. Iemand is oneerlijk, het geeft niet. Maar geef hen veiligheid. Maar wat we doen, is veiligheid geven aan bhoots, dat heb ik gezien, het gebeurt vaak. Mensen hebben alleen interesse in bezeten mensen, ze zullen meer vertrouwen hebben in bezeten mensen dan in oneerlijke mensen. Het geeft niet. Zie je wat oneerlijk is? Veronderstel dat iemand zijn belastingen niet betaalt, het geeft niet, gaat het om deze regering, die regering, wat geeft het voor ons? Zolang die persoon eerlijk is tegenover God, is het genoeg. Onze eerlijkheid ligt op een ander niveau. We worden dus kwaad op die persoon, we storen ons eraan. Het is niet nodig kwaad te worden.

Weet je, eigenlijk gaat mijn systeem als volgt, ik ken ook de mensen die verkeerd met geld omgingen, die niet in orde waren, ik weet het op de een of andere manier, zonder iets van boekhouden te kennen, maar ik zei: “vergeef, vergeef, vergeef”. Ik weet alles, maar ik zeg gewoon: “vergeef, het is niet erg.” Rationeel zou je kunnen zeggen: “Moeder, zo iemand zal ermee doorgaan”. Neen, dat zal hij niet, probeer het en heb vertrouwen. Waarom? Omdat ze groeien, ze komen naar het licht en hoe meer licht ze zien, hoe beter ze worden. Dat vertrouwen moet er zijn. Het vertrouwen in God dat hij hem het juiste pad zal geven. Dit begrip van jouw groei ligt binnen in jezelf en dat kan je zien. En het allerhoogste is de collectiviteit, niet de broederschap van de bhoots, maar collectiviteit. Onderscheid moet gehanteerd worden om te zien hoe collectief je bent. Als iemand denkt groots te zijn en denkt anderen te kunnen corrigeren, iedereen te kunnen straffen en te kunnen doen wat hij wil, dan is hij niet collectief. Maar soms moet je ook begrijpen dat ik zelfs met bezeten mensen moet buigen om ze te overwinnen, om hen in orde te brengen. Word niet zoals zij, tracht hen op te tillen eerder dan naar hun niveau af te zakken. En als je dat aankan, dan heb je bereikt wat je wou door je collectiviteit. En iemand moet collectief zijn. Als hij niet collectief is dan moet je weten dat er met die persoon zeker iets mis is.

Wat moet je nu doen na de onthechting – het deel dat boetedoening is. Daarvoor moeten we wat boete doen. Je bent bijvoorbeeld erg aan iets gehecht: laat ons zeggen dat je gek bent op voedsel. Voor veel mensen weet ik dat de tong het ergst is. Als je controle hebt over je tong, heb je 50% controle over je zintuigen. Als je gehecht bent aan de tong: deze dagen doe ik aan grote boetedoening, ik eet alleen gekookt voedsel zonder zout of iets anders, gewoon gekookt voedsel. Ik moet gedurende negen maanden boete doen. Voor mij maakt het niet uit. Voor mij is het geen boetedoening want ik heb helemaal geen smaak. Geen smaakpapillen, ik kan het aan. Alles waar je dus teveel van houdt: “Ah! Ik zou dit graag hebben…” zie je. Hier zie ik het als je lekker eten of zo ziet, “Mmmmm…” Het is ijskoud, zou ik het nemen? Ik kan het als je dat wil, maar het is nogal koud. Ik denk dat je het mij beter warm geeft. Ik geef er niet om het op te eten. Goed. Wat je nu dus moet doen is een soort van discipline ontwikkelen die op jezelf gericht is. Op jezelf gericht, niet op anderen. Op jezelf gericht. “Mediteer ik ’s morgens? Dat doe ik niet. Wat is er verkeerd met mij? Ik word verondersteld een Sahaja yogi te zijn”. Niemand moet je dat vertellen, je moet dit voor jezelf doen. Je houdt van voedsel, “Goed, het geeft niet, ik zal twee dagen vasten”. Vasten is in Sahaja Yoga niet toegestaan, dat is zo, maar het is in orde te vasten om te onthechten. Je doet het niet voor God maar in je eigen belang. “Ik hou van een bepaald soort gebak. Goed, ik zal het niet eten. Ik zal het een jaar niet eten”. Maar neen, als mensen iets willen opgeven, dan ontzeggen ze zich zoiets als rabarber. Je mag er niet sluw mee omgaan, je zou met jezelf niet sluw mogen zijn. Wat je dus moet doen is zien waar dit brein naar toe gaat. Wat is de aantrekking? Ik bedoel, zelfs nu merk ik dat sommigen zich gedragen als Romeo en Julia, zie je, ze leven nog in die Romeo en Julia-achtige sfeer. Kom eruit! Het is onzin. Kom uit dat soort zaken.

Het betekent niet dat je een ‘droge’ persoonlijkheid krijgt. Een ander uiterste is dat jullie als stokken worden, dat is niet de bedoeling. Maar je zou je niet met die zaken mogen inlaten. Het zijn kunstmatige zaken. Je moet dus een tapa in jezelf inbouwen. Zelfdiscipline. Nu zouden zij die teveel praten ermee moeten ophouden. Absolute mauni[11] is de ilaj[12]. Maun[13] is de behandeling voor zo’n mensen. Praat gewoon niet! Zij die niet praten, de meeste Engelse mannen praten niet, de vrouwen praten teveel. Het is zo. Ik heb gezien dat, bij elk interview dat je ziet, de vrouwen eerst praten. Een politieagente was overleden; haar moeder deed het woord. In India zou een moeder nooit in een positie zijn om te spreken. De vader zat er stil bij. Het is onvoorstelbaar! Als in India een kind zo omkomt, zou de moeder in tranen zijn, ingestort. Ze zou niet praten. Hier was de vrouw aan het woord, we waren erg verbaasd. Zie je. De vrouwen praten teveel en de mannen niet, zij worden niet verondersteld te praten denk ik, ze zwijgen gewoon. In het ergste geval delen ze klappen uit. Ik weet niet wat ze doen. We moeten dus onszelf ervan overtuigen dat we beter zwijgen als onze tong teveel praat. Als we niet praten, doen we het beter wel. We zouden onszelf moeten leren hoe te praten. Ga nu met de zee praten, ga met een boom praten, ga gewoon met iemand praten of het beste is met mij te praten, met mijn foto, zo verkrijg je een soort van controle over je tong. Praat vriendelijk. Sommige mensen moeten daarvoor boete doen. Voor hen is vriendelijk praten hetzelfde als weer rabarber eten. Ze kunnen gewoon niet vriendelijk praten. Sarcasme. Zie je, ze hebben een apart plezier in dat sarcasme. Tracht iets vriendelijks te zeggen. Je kan humoristisch zijn zonder sarcasme. Humor is de beste manier. Waarom sarcastisch zijn? Het is helemaal niet nodig, sarcasme is een soort lafheid denk ik. Het is een teken dat je anderen wil kwetsen maar je bent niet rechtuit. Probeer dus sarcastische taal te vermijden. Als je sarcastisch bent is het beter je tong te zeggen zich te gedragen.

Jezelf dus een beetje discipline opleggen, straf of tapa, de boetedoening moet uitwerken. Nu zien mensen zaken op zoveel verschillende manieren. Sommige mannen willen altijd vrouwen zien, sommige vrouwen willen altijd mannen zien, of kleren, wat dan ook. Het verschil is nu dat er een reactie is als je iets ziet. Het verschil is dat als ik naar iets kijk, het reageert. Als ik naar jou kijk, reageert je Kundalini, als ik naar dit kijk, wordt het gevibreerd. ‘Kataksha, Kataksha’: elke blik, elke blik doet alles reageren en nirikshana[14] betekent dat ik weet wat dat is. Ik weet wat het is. Door gewoon iemand aan te kijken weet ik wat het is. Door gewoon naar iets te kijken, weet ik wat het is. Nirikshana. Maar het geheel zit daar in het geheugen, zie je. Zo gingen we op weg en ze zeiden alleen zwarte stenen te hebben. Ik zei: “Neen er zijn er ook rode.” Hij zei: “Waar? Weet U waar?” Ik vertelde hem precies waar hij ze kon vinden. Hij zei: “Moeder, hoe wist U dat?” Ik zei: “We zijn acht jaar geleden langs die weg gegaan en ik weet dat daar rode stenen zijn”. Alles wat ik dus zie wordt gevibreerd en ik neem ook nota van wat er is en het zit daar allemaal, klaar om op het juiste moment te gebruiken. Maar wat doe ik? Wat doe ik? Ik doe niets. Ik doe niets. Ik denk niet, maak geen plannen. Alles wat jullie doen, doe ik niet. Als je dus zo een temperament hebt, zal je versteld staan! Zoveel dynamisme zal het uitwerken. Je moet geen motor aanzetten, het zit in jezelf. Laat het uitwerken.

Vandaag heb ik tegen Gavin gezegd dat ik niet zo zeer puja zou doen, maar dat ik zou spreken. Want puja is een goede zaak, het spreekt voor zichzelf. Maar ik wou jullie toespreken, want nu is de tijd gekomen dat we verder moeten. Het gevolg van dit alles, dit alles en de dingen die je doet, is dat je de waarheid wordt. Je wordt de waarheid. Zo kan je bij elke chakra waarop je je concentreert, deze chakra gebruiken om je te onthechten van de specifieke kwaliteit van die chakra. Neem bijvoorbeeld de Nabhi chakra die de vertering beheert. Maak je geen zorgen over wat je zou moeten eten om te verteren. Onthecht jezelf vanaf dat punt, als je gewoon kijkt en eet, zal je met vibraties verteren wat er is. En je zal de waarheid worden. Waarheid die liefde is, dat is God.

Moge God jullie zegenen.



[1] Spirit: het Atma, het Zelf, de diepste (goddelijke) essentie van ons wezen, die zuivere liefde, vreugde en bewustzijn is

[2] Panchanga’s: astronomische en astrologische publicatie of kalender die gebruikt wordt om het meest gunstige moment voor belangrijke ondernemingen te voorspellen of te berekenen.

[3] nirvichara: gedachteloos bewustzijn

[4] bhoot: vorm van negativiteit; ziel van een overledene die nog sterk gehecht is aan het aardse leven; negativiteit die soms ons subtiele systeem binnendringt.

[5] maryada’s: begrenzing van het juiste (rechtschapen) gedrag, gedragscode

[6] vishaya shaithilya: de ontspanning van (het reageren van) de zintuigen, het kunnen waarnemen zonder gedachten

[7] tapa: boetedoening, vrome soberheid, ascetisme

[8] jihad: strijd, Heilige Oorlog

[9] ayudha’s: goddelijke wapens

[10] ghee: geklaarde boter; boter ontdaan van zijn onzuiverheden

[11]  mauni: de gelofte afleggen om niet te praten

[12]  ilaj: behandeling, herstel

[13]  maun: rustig, stil, zonder te praten

[14] nirikshana: weten wat het is